دوره 3، شماره 9، 1402، صفحات 7 - 17

نویسندگان : دکتر لادن سلیمی* ¹ ، سکینه مرادی خانقاه ²

چکیده :
در این پژوهش به بررسی دیدگاه دو تن از بزرگ‌ترین نظریه‌پردازان تربیت اخلاقی پرداخته‌شده است. لذا هدف پژوهش حاضر به تحلیل ویژگی‌های تربیت اخلاقی از دیدگاه ارسطو و امام محمد غزالی بوده و بر آن است که علاوه بر تعیین اشتراک و اختلاف دیدگاه این دو، دلایل اشتراک (احتمال تأثیرپذیری یا پای بندی به اصول و مبانی مشترک) و اختلاف (تفاوت رویکرد) را تحلیل کند. این تحقیق به روش توصیفی - تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای انجام‌شده است. ارسطو سعادت را به‌عنوان غایت نهایی همه انسان‌ها می‌داند. او معتقد است که سعادت، دنیوی است به همین خاطر برای پیدا کردن سعادت شیوه‌های زندگی انسان را موردبررسی قرار می‌دهد و به این نتیجه می‌رسد که زندگی وقف نظر و تأمل دربردارندۀ سعادت است؛ زیرا خدایان‌که از عالی‌ترین سعادت برخوردارند، دارای چنین زندگانی هستند. به نظر او انسان با کسب فضایل عقلی و اخلاقی که مختص اوست، می‌تواند به این سعادت برسد و خیرات بیرونی مانند ثروت و دوست در فراهم کردن زمینۀ لازم برای دسترسی به سعادت نقش اساسی دارند. غزالی هم مانند ارسطو در کتب اخلاقی خود از سعادت انسانی بحث می‌کند؛ اما برخلاف ارسطو سعادت را اخروی می‌داند؛ زیرا سعادت به‌عنوان خیر اعلا، مربوط به بهترین جزء وجود ما (نفس) است و این جزء متعلق به این دنیا نیست بلکه جایگاه اصلی او عالم اخروی است و نفس زمانی به این سعادت می‌رسد که عالم دنیوی را ترک کند. سعادت به نظر غزالی دومرتبه دارد: مرتبۀ اول رسیدن به بهشت است و مرتبۀ دوم که بالاترین درجۀ

کلمات کلیدی :
سعادت، تربیت اخلاقی، ارسطو، امام محمد غزالی